ՖԻԴԵ — Շախմատի օլիմպիադա
Շախմատի օլիմպիադա անկացվում է 1927 թվականից։ Այն թիմային առաջնություն է, որին մասնակցում են ՖԻԴԵ-ի անդամ ֆեդերացիաները։ Մինչև 1940 թվականը անվանվել է <<Ազգերի մրցաշար>>։ Որպես մրցանակ խաղարկվում էր Համիլիտոն-Ռասսելի ոսկե գավաթը, ինչպես նաև հաղթող թիմի յուրաքանչյուր անդամ ստանում էր ոսկե մեդալ։
Շախմատի օլիմպիադա․ կրճատ կանոնադրություն
Յուրաքանչյուր մրցամարտ անցկացվում է 4 խաղատախտակի վրա։ Թիմի կազմում հանդես են գալիս 4 հիմնական և 1 պահեստային շախմատիստ (1950-2006 թվականներին՝ 2 պահեստային)։
Սկզբնական շրջանում օլիմպիադաների կանոնադրությունը հաճախ էր փոփոխվում՝ խաղացվում է 3 տուր երկու օրում կամ ամեն երրորդ օրը խաղացվում էր 2 պարտիա, ժամակարգը կրճատված էր, իսկ խաղացողները կարող էին փոփոխել իրենց խաղատախտակները ցանկացած ձևով։ 1931 թվականից անցակցվում են 2 տարին մեկ անգամ՝ բացառությամբ երկրորդ համաշխարհային պատերազմին ընկած ժամանակահատվածը։ Հստակեցվեծ նաև կանոնադրությունը։
Մինչև 1939 թվականը մեծ մասամբ եվրոպական երկրներն էին իրենց թիմերը ուղարկում շախմատի օլիմպիադա, մյուս տարածաշրջաններից մասնակցում էին միայն Արգենտինայի, ԱՄՆ-ի և Պաղեստինի հավաքականները։ 1939 թվականի օլիմպիադայից հետո մեծ ընդմիջում եղավ երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատճառով։ Հաջորդ օլիմպիադան անցկացվեց միայն 1950 թվականին։
1947 թվականին ԽՍՀՄ-ն դարձավ ՖԻԴԵ-ի անդամ և սկսեց շախմատի օլիմպիադա ուղարկել իր թիմը։ Այն ժամանակ աշխարհի ուժեղագույն շախմատիստների մեծ մասը ներկայացնում էին հենց այդ երկիրը։ Զարգացմանն ու տարածմանը նպաստեց նաև ՖԻԴԵ-ի գործունեության կատարելագործումը՝ մրցաշարերի անցկացման ժամկետները կարգավորվեցին, սկսվեցին ապահովվել մասնակիցների խաղի և հանգստի անհրաժեշտ պայմանները։ Մասնակիցների աճի պատճառով 1976 թվականից ՖԻԴԵ-ն սկսեց շախմատի օլիմպիադա անցակցնել շվեյցարական մրցակարգով։
Օլիմպիադաներին մասնակցել են բոլոր աշխարհի չեմպիոնները՝ սկսած Կապաբլանկայից։
Բոլոր օլիմպիադաների մրցանակակիրները(Տղամարդիկ)
Անցկացման թվական |
Անցկացման վայր |
1-ին տեղ |
2-րդ տեղ |
3-րդ տեղ |
Մասնակիցների քանակ |
1927 |
Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիա |
Հունգարիա |
Դանիա |
Անգլիա |
16 |
1928 |
Հաագա, Նիդերլանդներ |
Հունգարիա |
ԱՄՆ |
Լեհաստան |
17 |
1930 |
Համբուրգ, Գերմանիա |
Լեհաստան |
Հունգարիա |
Գերմանիա |
18 |
1931 |
Պրահա, Չեխիա |
ԱՄՆ |
Լեհաստան |
Չեխոսլովակիա |
19 |
1933 |
Ֆոլքստոն, Մեծ Բրիտանիա |
ԱՄՆ |
Չեխոսլովակիա |
Շվեդիա |
15 |
1935 |
Վարշավա, Լեհաստան |
ԱՄՆ |
Հունգարիա |
Լեհաստան |
20 |
1937 |
Ստոկհոլմ, Շվեդիա |
ԱՄՆ |
Հունգարիա |
Լեհաստան |
19 |
1939 |
Բուէնոս Այրես, Արգենտինա |
Գերմանիա |
Լեհաստան |
Էստոնիա |
27 |
1950 |
Դուբրովնիկ, Հարավսլավիա |
Հարավսլավիա |
Արգենտինա |
ԳԴՀ |
16 |
1952 |
Հելսինկի, Ֆինլանդիա |
ԽՍՀՄ |
Արգենտինա |
Հարավսլավիա |
15 |
1954 |
Ամստերդամ, Նիդերլանդներ |
ԽՍՀՄ |
Արգենտինա |
Հարավսլավիա |
26 |
1956 |
Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
ԽՍՀՄ |
Հարավսլավիա |
Հունգարիա |
34 |
1958 |
Մյունխեն, ԳԴՀ |
ԽՍՀՄ |
Հարավսլավիա |
Արգենտինա |
36 |
1960 |
Լեյբցիգ, ԳԺՀ |
ԽՍՀՄ |
ԱՄՆ |
Հարավսլավիա |
40 |
1962 |
Վառնա, Բուլղարիա |
ԽՍՀՄ |
Հարավսլավիա |
Արգենտինա |
38 |
1964 |
Թել-Ավիվ, Իսրայել |
ԽՍՀՄ |
Հարավսլավիա |
ԳԴՀ |
50 |
1966 |
Հավանա, Կուբա |
ԽՍՀՄ |
ԱՄՆ |
Հունգարիա |
52 |
1968 |
Լուգանո, Շվեյցարիա |
ԽՍՀՄ |
Հարավսլավիա |
Բուլղարիա |
53 |
1970 |
Զիգեն, ԳԴՀ |
ԽՍՀՄ |
Հունգարիա |
Հարավսլավիա |
60 |
1972 |
Սկոպյե, Հարավսլավիա |
ԽՍՀՄ |
Հունգարիա |
Հարավսլավիա |
63 |
1974 |
Նիցցա, Ֆրանսիա |
ԽՍՀՄ |
Հարավսլավիա |
ԱՄՆ |
75 |
1976 |
Խայֆա, Իսրայել |
Հունգարիա |
ԽՍՀՄ |
ԱՄՆ |
48 |
1978 |
Բուէնոս-Այրես, Արգենտինա |
Հունգարիա |
ԽՍՀՄ |
ԱՄՆ |
66 |
1980 |
Լա-Վալետտա, Մալթա |
ԽՍՀՄ |
Հունգարիա |
Հարավսլավիա |
82 |
1982 |
Լյուցեռն, Շվեյցարիա |
ԽՍՀՄ |
Չեխոսլովակիա |
ԱՄՆ |
92 |
1984 |
Սալոնիկի, Հունաստան |
ԽՍՀՄ |
Անգլիա |
ԱՄՆ |
88 |
1986 |
Դուբայ, ԱՄԷ |
ԽՍՀՄ |
Անգլիա |
ԱՄՆ |
108 |
1988 |
Սալոնիկի, Հունաստան |
ԽՍՀՄ |
Անգլիա |
Նիդերլանդներ |
107 |
1990 |
Նովի-Սադ, Հարավսլավիա |
ԽՍՀՄ |
ԱՄՆ |
Անգլիա |
108 |
1992 |
Մանիլա, Ֆիլիպիններ |
Ռուսաստան |
Ուզբեկստան |
Հայաստան |
102 |
1994 |
Մոսկվա, Ռուսաստան |
Ռուսաստան 1 |
Բոսնիա և Հերցեգովինա |
Ռուսաստան 2 |
124 |
1996 |
Երևան, Հայաստան |
Ռուսաստան |
Ուկրաինա |
ԱՄՆ |
114 |
1998 |
Էլիստա, Ռուսաստան |
Ռուսաստան |
ԱՄՆ |
Ուկրաինա |
110 |
2000 |
Ստամբուլ, Թուրքիա |
Ռուսաստան |
Գերմանիա |
Ուկրաինա |
126 |
2002 |
Բլեդ, Սլովենիա |
Ռուսաստան |
Հունգարիա |
Հայաստան |
135 |
2004 |
Կալվիա, Իսպանիա |
Ուկրաինա |
Ռուսաստան |
Հայաստան |
129 |
2006 |
Թուրին, Իտալիա |
Հայաստան |
Չինաստան |
ԱՄՆ |
148 |
2008 |
Դրեզդեն, Գերմանիա |
Հայաստան |
Իսրայել |
ԱՄՆ |
147 |
2010 |
Խանտի-Մանսիյսկ, Ռուսաստան |
Ուկրաինա |
Ռուսաստան |
Իսրայել |
149 |
2012 |
Ստամբուլ, Թուրքիա |
Հայաստան |
Ռուսաստան |
Ուկրաինա |
149 |
2014 |
Տրոմսյո, Նորվեգիա |
Չինաստան |
Հունգարիա |
Հնդկաստան |
179 |
2016 |
Բաքու, Ադրբեջան |
ԱՄՆ |
Ուկրաինա |
Ռուսաստան |
182 |
2018 |
Բաթումի, Վրաստան |
Չինաստան |
ԱՄՆ |
Ռուսաստան |
185 |
Բոլոր օլիմպիադաների մրցանակակիրները(Կանայք)
1957 |
Էմմեն, Նիդերլանդներ |
ԽՍՀՄ |
Ռումինիա |
ԳԺՀ |
21 |
1963 |
Սպլիտ, Հարավսլավիա |
ԽՍՀՄ |
Հարավսլավիա |
ԳԺՀ |
15 |
1966 |
Օբերխաուզեն, ԳԴՀ |
ԽՍՀՄ |
Ռումինիա |
ԳԺՀ |
14 |
1969 |
Լյուբլին, Լեհաստան |
ԽՍՀՄ |
Հունգարիա |
Չեխոսլովակիա |
15 |
1972 |
Սկոպյե, Հարավսլավիա |
ԽՍՀՄ |
Ռումինիա |
Հունգարիա |
23 |
1974 |
Մեդելյին, Կոլումբիա |
ԽՍՀՄ |
Ռումինիա |
Բուլղարիա |
26 |
1976 |
Խայֆա, Իսրայել |
Իսրայել |
Անգլիա |
Իսպանիա |
23 |
1978 |
Բուէնոս-Այրես, Արգենտինա |
ԽՍՀՄ |
Հունգարիա |
ԳԴՀ |
32 |
1980 |
Լա-Վալետտա, Մալթա |
ԽՍՀՄ |
Հունգարիա |
Լեհաստան |
42 |
1982 |
Լյուցեռն, Շվեյցարիա |
ԽՍՀՄ |
Ռումինիա |
Հունգարիա |
45 |
1984 |
Սալոնիկի, Հունաստան |
ԽՍՀՄ |
Բուլղարիա |
Ռումինիա |
51 |
1986 |
Դուբայ, ԱՄԷ |
ԽՍՀՄ |
Հունգարիա |
Ռումինիա |
49 |
1988 |
Սալոնիկի, Հունաստան |
Հունգարիա |
ԽՍՀՄ |
Հարավսլավիա |
56 |
1990 |
Նովի-Սադ, Հարավսլավիա |
Հունգարիա |
ԽՍՀՄ |
Չինաստան |
64 |
1992 |
Մանիլա, Ֆիլիպիններ |
Վրաստան |
Ուկրաինա |
Չինաստան |
62 |
1994 |
Մոսկվա, Ռուսաստան |
Վրաստան |
Հունգարիա |
Չինաստան |
81 |
1996 |
Երևան, Հայաստան |
Վրաստան |
Չինաստան |
Ռուսաստան |
74 |
1998 |
Էլիստա, Ռուսաստան |
Չինաստան |
Ռուսաստան |
Վրաստան |
72 |
2000 |
Ստամբուլ, Թուրքիա |
Չինաստան |
Ռուսաստան |
Վրաստան |
86 |
2002 |
Բլեդ, Սլովենիա |
Չինաստան |
Ռուսաստան |
Լեհաստան |
91 |
2004 |
Կալվիա, Իսպանիա |
Չինաստան |
ԱՄՆ |
Ռուսաստան |
87 |
2006 |
Թուրին, Իտալիա |
Ուկրաինա |
Ռուսաստան |
Չինաստան |
103 |
2008 |
Դրեզդեն, Գերմանիա |
Վրաստան |
Ուկրաինա |
ԱՄՆ |
111 |
2010 |
Խանտի-Մանսիյսկ, Ռուսաստան |
Ռուսաստան |
Չինաստան |
Վրաստան |
118 |
2012 |
Ստամբուլ, Թուրքիա |
Ռուսաստան |
Չինաստան |
Ուկրաինա |
131 |
2014 |
Տրոմսյո, Նորվեգիա |
Ռուսաստան |
Չինաստան |
Ուկրաինա |
136 |
2016 |
Բաքու, Ադրբեջան |
Չինաստան |
Լեհաստան |
Ուկրաինա |
142 |
2018 |
Բաթումի, Վրաստան |
Չինաստան |
Ուկրաինա |
Վրաստան |
151 |
Հայաստանի շախմատի տղամարդկանց հավաքականի անդամների վիճակագրությունը օլիմպիադաներում
Շախմատիստ |
Մասնակցություն |
Տարիներ |
Մ |
Պարտիաներ |
Հ |
Ո |
Պ |
% |
Հակոբյան Վլադիմիր |
11 |
1992–1998, 2002–2014 |
78½ |
122 |
42 |
73 |
7 |
64,3 |
Մինասյան Արտաշես |
9 |
1992–2008 |
38 |
64 |
24 |
28 |
12 |
59,4 |
Սարգսյան Գաբրիել |
9 |
2000–2014, 2018 |
57½ |
88 |
36 |
43 |
9 |
65,3 |
Վահանյան Ռաֆայել |
9 |
1978, 1984–1986, 1992–2000, 2004 |
59½ |
95 |
35 |
49 |
11 |
62,6 |
Արոնյան Լևոն |
8 |
1996, 2004–2014, 2018 |
50½ |
80 |
28 |
45 |
7 |
63,1 |
Լպուտյան Սմբատ |
8 |
1992–2006 |
57 |
86 |
38 |
38 |
10 |
66,3 |
Մովսիսյան Սերգեյ |
8 |
1998–2004, 2008–2014 |
55 |
89 |
30 |
50 |
9 |
61,2 |
Անաստասյան Աշոտ |
6 |
1992–2002 |
27½ |
48 |
23 |
9 |
16 |
57,3 |
Ասրյան Կարեն |
5 |
1996–2002, 2006 |
29½ |
46 |
17 |
25 |
4 |
64,1 |
Եղիազարյան Արսեն |
2 |
1994–1996 |
8½ |
16 |
4 |
9 |
3 |
53,1 |
Պետրոսյան Արշակ |
2 |
1992, 1996 |
1½ |
4 |
0 |
3 |
1 |
37,5 |
Պետրոսյան Տիգրան Լ. |
2 |
2008, 2012 |
10 |
14 |
7 |
6 |
1 |
71,4 |
Գալդունց Սերգեյ |
1 |
1996 |
8 |
12 |
7 |
2 |
3 |
66,7 |
Գրիգորյան Ավետիք |
1 |
2010 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
100,0 |
Գրիգորյան Վարդան |
1 |
1996 |
3½ |
6 |
3 |
1 |
2 |
58,3 |
Խաչիյան Մելիքսեթ |
1 |
1996 |
3½ |
8 |
3 |
1 |
4 |
43,8 |
Հովհաննիսյան Ռոբերտ |
1 |
2018 |
4½ |
6 |
3 |
3 |
0 |
75 |
Մատիկոզյան Անդրանիկ |
1 |
1996 |
3½ |
6 |
3 |
1 |
2 |
58,3 |
Մարտիրոսյան Հայկ |
1 |
2018 |
6 |
8 |
4 |
4 |
0 |
75 |
Մելքումյան Հրանտ |
1 |
2018 |
6 |
10 |
3 |
6 |
1 |
60 |
Մինասյան Արա |
1 |
1996 |
3 |
8 |
2 |
2 |
4 |
37,5 |
Միրումյան Վիգեն |
1 |
1996 |
3½ |
10 |
2 |
3 |
5 |
35,0 |
Նադանյան Աշոտ |
1 |
1996 |
6½ |
11 |
5 |
3 |
3 |
59,1 |
Նալբանդյան Տիգրան |
1 |
1996 |
5 |
11 |
3 |
4 |
4 |
45,5 |
Չիբուխչյան Արթուր |
1 |
1996 |
3 |
5 |
3 |
0 |
2 |
60,0 |
Փաշիկյան Արման |
1 |
2010 |
7 |
11 |
4 |
6 |
1 |
63,6 |
Քոթանջյան Տիգրան |
1 |
2014 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
100,0 |