Տիգրան Պետրոսյան

Տիգրան Պետրոսյան, ծնվել է 1929-ին Թբիլիսի քաղաքում: Տիգրանը վաղ տարիքից բախվել է կյանքի մեծ դժվարությունների: Պատանեկությունը ընկավ պատերազմի տարիներին: Նա շուտ կորցրեց երկու ծնողներին, ուստի ստիպված էր գնալ դպրոց և աշխատել միևնույն ժամանակ:

Ճակատագրի ծանր հարվածները չէին կարող չանդրադառնալ նրա բնավորության առանձնահատկությունների վրա: Մանկուց Տիգրանը ստիպված էր գոհ լինել միայն ամենից անհրաժեշտով և շատ զգույշ լինել: Այս զգուշությունը հետագայում դրսևորվեց շախմատային խաղաոճում:

Տիգրան Պետրոսյան
Տիգրան Պետրոսյան

Ինչպես և շատ այլ սովետական ​​չեմպիոններ, Տիգրան Պետրոսյանն իր կարիերան սկսեց «Պիոներների պալատում»:

Նրա առաջին ուսուցիչը վարպետ Արչիլ Էբրալիձեն էր, ով անմիջապես նկատեց, որ երիտասարդ շախմատիստը գերազանց ունակություններ ունի:

Որպես կանոն, երեխաները ծանոթանում են շախմատին, նախ արագորեն սովորում են մարտավարությունը, այնուհետև՝ ռազմավարությունը: Այնուամենայնիվ, առաջին տարիներից Տիգրանը խորը պատկերացում ուներ շախմատի ռազմավարության մասին: Ինքը՝ Արչիլ Էբրալիձեն, շատ լավ դիրքային շախմատիստ էր, ուստի մարզչի փորձն ու գիտելիքը ընկնում էին բերրի հողի վրա:

Էբրալիձեի ղեկավարությամբ երիտասարդ Տիգրանը մեծ ուշադրություն է դարձնում Կապաբլանկայի և Նիմցովիչի պարտիաների ուսումնասիրությանը: Ուսացանում է նաև իր մարզչի սիրելի սկզբնախաղը՝ Կարո-Կանի պաշտպանությունը։

Հաջողությունների սկիզբը․ պատանի Տիգրան Պետրոսյան

1945 թվականին Լենինգրադում բոլորը լսեցին դպրոցականների չեմպիոն հայազգի Տիգրան Պետրոսյան շախմատիստի մասին։ Այս մրցաշարում նա իր հասակակիցների շրջանում առանձնանում էր դիրքային խաղի, ինտուիցիայի և շատ բարձր խաղային տեխնիկայի վերջնախաղում, ինչը հազվադեպ է պատահում շախմատիստների շրջանում:

1947-ին Պետրոսյանը երկրի առաջնության կիսաեզրափակչում ամենաերիտասարդ մասնակիցն էր: Տիգրանը շատ արժանիորեն գրավեց 5-րդ հորիզոնականը և վարպետի նորմա լրցացրեց:

1949-ին նմանատիպ մրցաշարում գրավեց երկրորդ տեղը և հասավ եզրափակիչ: Այդտեղ Տիգրանը պետք է հանդիպեր իր կուռքերին՝ Սմիսլովին, Բրոնշտեյնին, Կոտովին և Բոլեսլավսկուն, որոնց պարտիաները նա ուսումնասիրում էր գրքերի միջոցով:

Մրցաշարի մեկնարկը շատ վատ էր. 5-ից 0: Բայց հետո նա հավաքվեց և մնացած տուրերում հավաքեց միավորների 50% -ը:

Հաջորդ առաջնությունում նա նույնպես լավ հանդես չեկավ: Սակայն ստացավ մեծ վարպետների հետ խաղալու մրցաշարային առաջին անգնահատելի փորձը:

Պետրոսյանը շարունակում է աշխատել իր խաղի կատարելագործման ուղղությամբ, և հաջողությունը իրեն երկար սպասել չտվեց։

Այն եկավ երկրի 51-րդ առաջնության ժամանակ, որին մասնակցում էին երկրի բոլոր ուժեղագույն շախմատիստները, ներառյալ Բոտվիննիկը:

Մրցաշարի մեկնարկն անհաջող էր, Տիգրանը պարտվեց առաջին երկու խաղերը:

Բայց դա չհուսահատեցրեց երիտասարդ խաղացողին: Մրցաշարի արդյունքում նա Գելլերի հետ կիսեց 2 տեղը:

Բարձրակարգ շախմատիստ Տիգրան Պետրոսյան

Պետրոսյանը դառնում է միջազգային գրոսմայստեր և իրավունք է ստանում ելույթ ունենալ աշխարհի առաջնության հավակնորդների մրցաշարում: Այս մրցաշարում Պետրոսյանը զբաղեցնում է հինգերորդ տեղը: Ընդամենը մի քանի տարվա ընթացքում սովորական վարպետից Պետրոսյանը վերածվեց աշխարհի ուժեղագույն գրոսմայստերներից մեկի:

Աշխարհի առաջնության հաջորդ փուլերում Պետրոսյանը կայուն գրավում է բարձր տեղեր: Նա հաղթում էբազմաթիվ խոշոր մրցաշարերում:

Տիգրան Պետրոսյան

Պետրոսյանը առանձնանում էր նրանով, որ խաղում էր շատ կայուն՝ քիչ պարտություն կրելով: Պետրոսյանը, որպես կանոն, գտնվում է առաջին եռյակում, բայց մրցաշարերի մեծ քանակությունը շատ հաճախ թույլ չէր տալիս նրան զբաղեցնել առաջին տեղը:

Մամուլին այդ ժամանակ առանձնապես չէր հետաքրքրում Տիգրանը. Լրագրողները չէին հավանում նրա խաղաոճը: Նրա պարտիաները հանրությանը կարծես չոր ու ձանձրալի էր, քանի որ հազվադեպ էր հնարավոր դրանց մեջ գտնել գեղեցիկ կոմբինացիաներ:

Նրա ոչ-ոքիների առատությունը նույնիսկ քննադատության տեղիք էր տալիս: Հոդվածներից մեկում Տիգրանը կոչվում էր «վագրի մաշկի մեջ նապաստակ», քանի որ չէր սիրում ռիսկերի դիմել:

Բայց Պետրոսյանի խաղաոճը պտուղ բերեց որակավորման փուլերում: Նա արագորեն իմացավ հետևյալը. Հաջորդ փուլին հասնելու համար հարկավոր է լինել լավագույն հնգյակում: Եվ դրա համար անհրաժեշտ է հաղթել ընդամենը մի քանի խաղ և ոչ մի պարտություն չկրել:

Թերությունների շտկում

Պետրոսյանին դա հաջողվեց, նա ինչպես ոչ ոք գիտեր, թե ինչպես կարելի է «մարել» թշնամու նախաձեռնությունը և պահել դիրքը: Թերևս նրա կայունության պատճառով նրան տրվեց մականուն, որը նրան մնաց մինչև իր կարիերայի ավարտը. Երկաթե Տիգրան.

Այս խաղաոճը նրան ապահովեց բարձր տեղեր մրցաշարերում և որակավորման փուլերում, բայց դա բավարար չէր հավակնորդների մրցաշարի եզրափակիչ փուլում, քանի որ այստեղ միայն 1-ին տեղն էր իրավունք ստանում ձեռնոց նետել աշխարհի չեմպիոնին:

1959-ին երկրի առաջնությունն անցկացվեց իր հայրենի քաղաքում Թիֆլիսում: Երկրակիցները մեծ հույսեր ունեին, և նա զգում էր մեծ պատասխանատվություն: Այս առաջնությունը շատ դժվար էր ընթանում Տիգրանի համար. Մրցաշարի ընթացքում նա հիվանդացավ և կարող էր նույնիսկ դուրս մնալ մրցաշարից: Բայց Պետրոսյանը ցույց տվեց չեմպիոնական ոգի և վերցրեց «ոսկին»:

Տիգրան Պետրոսյան

Այս հաջողությունը ոգեշնչեց Տիգրանին, նա հավատաց, որ կարող է պայքարել տիտղոսի համար: Միխայիլ Բոտվիննիկի դեմ պայքարելու իրավունքի հաջորդ ընտրական փուլը տեղի է ունեցել Կյուրասաո քաղաքում 1962 թվականին:

Աշխարհի 9-րդ չեմպիոն Տիգրան Պետրոսյան

Հավակնորդների թվում էին աշխարհի ուժեղագույն շախմատիստները Կերեսը, Ֆիշերը, Տալը, Կորչնոյին, Գելերը: Այս կոշտ պայքարում Տիգրան Պետրոսյանը դառնում է առաջինը:

Եվ այժմ նա  իրավունք ստացավ պայքարել երկար տարիների չեմպիոն Միխաիլ Բոտվիննիկի հետ: Պետրոսյանը պարտվեց հանդիպման առաջին խաղը, բայց նա մինչ այդ էլ շատ անգամ էր առաջին տուրում պարտություն կրած եղել: Պայքարը շատ համառ էր:

Վերջում երիտասարդությունը հաղթեց: Բոտվիննիկը չկարողացավ շրջանցել երկաթե Տիգրանի պաշտպանությունը:

Հանդիպումն ավարտվեց + 5-2 = 15 հաշվով՝ հօգուտ հայի: Տիգրանը դարձավ աշխարհի 9-րդ չեմպիոն:

Տիգրան Պետրոսյան

Նա շախմատի թագը պահեց 6 տարի: 1966-ին Բորիս Սպասկիի հետ դժվարին խաղում Պետրոսյանը պաշտպանեց իր տիտղոսը:

Երկրորդ փորձի ժամանակ՝ 1969-ին, Սպասկին հաջողության հասավ:

Հետագա կյանքը

Տիտղոսը անցավ մեկ այլին, բայց կյանքը շարունակվում էր: Պետրոսյանը շարունակում էր վստահորեն խաղալ մրցաշարերում: 1975-ին 4-րդ անգամ նա նվաճեց «ոսկին» ազգային առաջնությունում:

Ապագայում նա սկսեց աստիճանաբար զիջել դիրքերը, դրա պատճառը ոչ միայն տարիքն էր, այլև լուրջ հիվանդությունը: Տիգրան Վարդանովիչը վախճանվեց 1984 թվականին՝ 55 տարեկան հասակում:

Շախմատային ժառանգությունը

Պետրոսյանը մեծ ներդրում ունեցավ դիրքային շախմատի տեսության և պաշտպանության արվեստի մեջ: Ժամանակին Ստեյնիցը և Լասկերը ձևակերպեցին այն սկզբունքը, որ նրանք, ովքեր նախաձեռնություն ունեն, պետք է հարձակվեն, հակառակ դեպքում նախաձեռնությունը կարող է անհետանալ:

Պետրոսյանը խորացրեց հասկացողությունը այս սկզբունքի վերաբերյալ: Նա պնդում էր, որ հարձակողական գործողությունները շարունակելու համար պետք է լինեն որոշակի նախադրյալներ. Առավելություն տախտակի որևէ հատվածում և հակառակորդի դիրքում թուլությունների առկայություն:

Նա առաջիններից մեկն էր, ով ցույց տվեց, որ նախաձեռնությունն ինքնին հաջողություն չի բերում, եթե հակառակորդի ճամբարում թույլ կողմեր ​​չլինեն: Նա պնդում էր, որ եթե դուք կարողանում եք սառնասրտորեն պաշտպանվել, ապա կարող եք չեզոքացնել ցանկացած նախաձեռնություն։

Տիգրան Պետրոսյան

Խաղաոճը

Պետրոսյանը հաճախ դիտավորյալ մրցակցին հնավարություն էր տալիս հարձակվել, այնուհետև հմտորեն «մարում էր» նրա նախաձեռնությունը: Հաճախ դա բացասական հոգեբանական ազդեցություն էր ունում մրցակիցների վրա, և նրանք սկսոմ էին խաղալ առանց դիրքի գնահատականի՝ ցանկանալով շարունակել հարձակումը:

Եթե ​​նախաձեռնությունը պատկանում էր Պետրոսյանին, ապա նա նախ սահմանափակում էր հակառակորդի խաղաքարերի ակտիվությունը և փորձում էր ստիպել իրենց գործել ի վնաս սեփական դիրքի: Այնուհետև նա հմտորեն օգտագործում էր հակառակորդի շարքերում առկա թույլ կողմերը:

Նորեկ շախմատիստները սովորաբար գերադասում են գրոհել նախ և նրանք մեծ նշանակություն չեն տալիս պաշտպանվելուն: Աշխարհի 9-րդ չեմպիոնի խաղերում դուք կարող եք սովորել դիրքային խաղ և ծանր դիրքերում պաշտպանություն պահել:

Պետրոսյանն իր բարձր նվաճումներով ապացուցեց շախմատի նկատմամբ իր մոտեցման յուրահատկությունը:

Շախմատից դուրս

Տիգրան Վարդանովիչը փիլիսոփայական գիտությունների թեկնածուի գիտական ​​աստիճան ուներ: Հավանաբար սա է պատճառը, որ նրան է պատկանում շախմատի առավել ճշգրիտ սահմանումը․

Շախմատը ձևով խաղ է, բովանդակությամբ՝ արվեստ, տիրապետելու դժվարությամբ՝ գիտություն:

Շախմատը կարող է այնքան ուրախություն պատճառել, որքան լավ գիրքը կամ երաժշտությունը:

Արտյոմ Սուքիասյան